7 Derde en vierde paneel
Al 9000 jaar wonen we in Sápmi, eerst als jagers van rendieren en ander wild, en als vissers. Sinds jullie middeleeuwen belastten Denemarken-Noorwegen, Zweden-Finland en Rusland ons, vaak alle drie tegelijk. Ons ‘bezit’ moest gemeten, moest verdeeld, geoormerkt. Zo werden we rendierherders, oneindig veel meer werk.
Ze doodden onze sjamanen, verbrandden onze heilige trommels, kerstenden ons. Ze verboden onze taal, stopten onze kinderen in ‘Lappenscholen’. Toch joiken (vertel-zingen) we nog steeds onze herinneringen, al of niet woordeloos.
Verkleumde mineralen zoekende vreemdelingen lieten we in onze goathes (plaggentipi’s), meteen kropen ze onopgevoed dicht bij het vuur, toch gaven we ze eten. Eerst stierven duizenden onzer sledetrekrendieren, met zilver- en ijzererts onderweg naar de haven, nu is er de nog rampzaligere spoorlijn, zijn er stuwmeren. Onze ‘gewone’ meren hebben ze leeggevist, idem de zee van de kust-Sami’s. Na Tsjernobyl moest al het rendierslachtvlees vernietigd, nu bedreigen ons te warme winters: na een paar dooidagen verijst de sneeuwlaag, zodat rendieren niet meer bij hun winterkost kunnen: de korstmossen eronder. En dat terwijl de hangende korstmossen ontbreken in de boomstaakwoestijnen, zie paneel twee.
En er zijn harde grenzen van naties waartoe wij niet behoren. Toch ben je, nieuwsgierige vreemdeling, van harte welkom in Sápmi.
Volledige tekst: Badjelánnda Laponia Turism/Jokkmokk
Samenvatting: Paul Braamberg/Padjelanta, N 67˚33.805 E 017˚13.002