De
Joodse begraafplaats van Kolotsjava kon je eerst niet vinden. Op de app Mapy.cz
nergens een vermelding, ook niet op Google-Maps. Maar terwijl de anderen
uitsliepen na de lange wandeling van gisteren, was je vanochtend alleen naar
het stadje Choest gereden om daar de prachtige synagoge te bekijken (in de
Sovjettijd was die samen met eentje in Kyiv en Odesa de enige functionerende
in de hele Sovjet-Oekraïne) en de beheerder daarvan vertelde je de locatie.
Van de
begraafplaats is wel meer weggehaald dan die slijpsteen in het openluchtmuseum.
Ze is, kortweg, totaal vernietigd. Een begraafplaats die er is geweest. Wel
staat er een nieuwe gedenksteen voor de 133 Joodse
Tweede-Wereldoorlogsslachtoffers. 133, dat moet het halve dorp zijn geweest …
Het oudste deel is net zo’n zooi als de Joodse begraafplaats. Zouden daar de Duits-, Hongaars-, Roemeens-, Roma-, Tsjechisch-talige doden liggen?
Het nieuwste deel is zoals elk dorps- en stadskerkhof: plastic bloemen, vergulde fotolijstjes: plastic-fantastic.
En een groot mysterie blijven al die omgekeerde bodemloze zinken emmers op de graven.© Paul Braamberg 2023